ei en ui (en het meervoud daarvan)

[rob smit]

Hallo,

Ik stond in de keuken vanmiddag een lekker maaltijdje te bereiden. De uien
stonden al te bakken en terwijl ik de eieren aan het klutsen was bedacht ik:
"Verrek, als je over uien spreekt, waarom dan niet over eien?"
Toen ik alles naar binnen aan het werken was bedacht ik dat ik die vraag net
zo goed andersom had kunnen stellen: "Als je over eieren spreekt, waarom dan
niet over uieren?" Of begeef ik me dan op het gebied van koeien (koeieren)?

Gaarne advies.
(of een lange discussie, daar heb ik altijd wel zin in)

--

vr.gr.

Rob Smit
Leidschendam
(gemeentehuis te Voorburg)

***@xs4all.nl

[Peer Mankpoot]

Post by rob smit
"Verrek, als je over uien spreekt, waarom dan niet over eien?"

Dat doe ik wel. Vaak, niet altijd. Het begon als een grapje en het grapje
werd ernst. [Ernst kan nu al bijna lopen.]

Ik schrijf op een boodschappenlijstje ook vaak eis (ei+s).

[Wugi]

Post by Peer Mankpoot

Post by rob smit
"Verrek, als je over uien spreekt, waarom dan niet over eien?"

Dat doe ik wel. Vaak, niet altijd. Het begon als een grapje en het grapje
werd ernst. [Ernst kan nu al bijna lopen.]
Ik schrijf op een boodschappenlijstje ook vaak eis (ei+s).

Eiers. De kinders kozen eiers voor hun geld. (geen uiers op de boterham:)

guido
http://home.pi.be/~pin12499/taalzaak.htm
mijn peter zaliger mocht graag een boterham met een stuk brood eten

[Marcel Deurzen]

Post by rob smit
Hallo,
Ik stond in de keuken vanmiddag een lekker maaltijdje te bereiden. De uien
"Verrek, als je over uien spreekt, waarom dan niet over eien?"
Toen ik alles naar binnen aan het werken was bedacht ik dat ik die vraag net
zo goed andersom had kunnen stellen: "Als je over eieren spreekt, waarom dan
niet over uieren?" Of begeef ik me dan op het gebied van koeien (koeieren)?
Gaarne advies.
(of een lange discussie, daar heb ik altijd wel zin in)

'Ei' had oorspronkelijk als meervoud 'eier', net als 'kind' het
meervoud 'kinder' had. Dat is trouwens in een heleboel dialecten nog
altijd zo, en ook in het Duits, die verwante maar net iets behoudender
taal. Omdat steeds meer mensen die meervoudsvorm vreemd vonden (ze
werden nu eenmaal veel vaker geconfronteerd met meervouden op '-en' of
op '-s'), begonnen die 'eieren' en 'kinderen' te zeggen en te schrijven.
Dat zullen de mensen met meer taalgevoel in die tijd wel een
verschrikkelijk staaltje van ergerlijk taalbederf gevonden hebben,
maar dat heeft niet kunnenn beletten dat 'eieren' en 'kinderen' de
"correcte" meervoudsvormen werden.

'Ui' is een leenwoord uit het Latijn, van 'unio' (eigenlijk van de
verbogen vorm 'unionem'). Blijkbaar werd de plant/knol oorspronkelijk
'look' genoemd, maar toen men een verschil wilde maken met knoflook,
bieslook, daslook en dergelijke, koos men voor iets wat leek op het
Latijnse woord.
Dat deed men ook in andere talen: 'oignon' (Fr), 'onion' (En). In de
streken waar men Nederlandse dialecten sprak, kwamen o.a. de vormen
'ajuin' (meervoud 'ajuinen', nu nog gebruikt in Brabant, Limburg en
Vlaanderen) en 'uien' (meervoud 'uiens') voor.

Steeds meer mensen vonden 'uien' erg lijken op een meervoudsvorm en
begonnen te spreken/schrijven van 'uien' (meervoud) en 'ui' (enkelvoud).
Dat zullen de mensen met meer taalgevoel in die tijd wel een
verschrikkelijk staaltje van ergerlijk taalbederf gevonden hebben,
maar dat heeft niet kunnenn beletten dat 'ui' het "correcte"
enkelvoud geworden is, en 'uien' het "correcte" meervoud.

Marcel D.

[unknown]

Post by Marcel Deurzen
'Ui' is een leenwoord uit het Latijn, van 'unio' (eigenlijk van de
verbogen vorm 'unionem'). Blijkbaar werd de plant/knol oorspronkelijk
'look' genoemd, maar toen men een verschil wilde maken met knoflook,
bieslook, daslook en dergelijke, koos men voor iets wat leek op het
Latijnse woord.
Dat deed men ook in andere talen: 'oignon' (Fr), 'onion' (En). In de
streken waar men Nederlandse dialecten sprak, kwamen o.a. de vormen
'ajuin' (meervoud 'ajuinen', nu nog gebruikt in Brabant, Limburg en
Vlaanderen) en 'uien' (meervoud 'uiens') voor.

In Zeeland: "juun".

Groetjes,

Rian

[Franny]

Post by unknown
In Zeeland: "juun".
Groetjes,
Rian
--

Wij zeggen eier en siepels.

Franny

[Arnold Cazemier]

Post by Franny
Wij zeggen eier en siepels.

En die siepels vind je ook op de pizza cipolle. Iemand enig idee hoe het
met die verwantschap zit?


Groeten Arnold

[Marcel Deurzen]

Post by Franny

Post by unknown
In Zeeland: "juun".

Wij zeggen eier en siepels.

Hé, grappig, 'siepel' zou van een ander Latijns woord voor 'ui' (enfin,
'uien') komen, van 'cipolla'.

Moet ik onthouden.

Marcel D.

[Ruud Harmsen]

Mon, 6 Dec 2004 10:43:00 +0000 (UTC): "Marcel Deurzen"

Post by Marcel Deurzen
Hé, grappig, 'siepel' zou van een ander Latijns woord voor 'ui' (enfin,
'uien') komen, van 'cipolla'.

Nog bekend in het Italiaans, ik moet althans voor een mijn dochter wel
eens een pizza van dat type bestellen. Is het in die taal "tsjíépolla"
of "tsjiepólla", weet iemand dat? Het bedienend personeel ook vaak
niet, die zijn lang niet altijd echt Italiaans, verdenk ik ze van.

[Bram van Reemst]

Post by Ruud Harmsen

Post by Marcel Deurzen
Hé, grappig, 'siepel' zou van een ander Latijns woord voor 'ui'
(enfin, 'uien') komen, van 'cipolla'.

Nog bekend in het Italiaans, ik moet althans voor een mijn dochter
wel eens een pizza van dat type bestellen. Is het in die taal
"tsjíépolla" of "tsjiepólla", weet iemand dat?

Tsjiepólla. De klemtoon valt in het Italiaans meestal op de een-na-
laatste lettergreep (net als in het Nederlands trouwens). Wel
verwarrend is dat de klemtoon in het Latijn juist meestal op de twee-
na-laatste lettergreep valt.

Post by Ruud Harmsen
Het bedienend personeel ook vaak niet, die zijn lang niet altijd
echt Italiaans, verdenk ik ze van.

De afhaalpizzamarkt wordt volgens mij tegenwoordig gedomineerd door
mensen van Turkse afkomst.

[Christa]

Mon, 13 Dec 2004 16:56:43 +0000 (UTC) tikte dan wel citeerde Bram van

Post by Bram van Reemst

Post by Ruud Harmsen
Nog bekend in het Italiaans, ik moet althans voor een mijn dochter
wel eens een pizza van dat type bestellen. Is het in die taal
"tsjíépolla" of "tsjiepólla", weet iemand dat?

Tsjiepólla. De klemtoon valt in het Italiaans meestal op de een-na-
laatste lettergreep (net als in het Nederlands trouwens). Wel
verwarrend is dat de klemtoon in het Latijn juist meestal op de twee-
na-laatste lettergreep valt.

Hm..
Volgens mij ligt de nadruk op de eerste lettergreep.

[Jeroen van den Broek]

Post by Christa
Mon, 13 Dec 2004 16:56:43 +0000 (UTC) tikte dan wel citeerde Bram

Post by Bram van Reemst

Post by Ruud Harmsen
Nog bekend in het Italiaans, ik moet althans voor een mijn dochter
wel eens een pizza van dat type bestellen. Is het in die taal
"tsjíépolla" of "tsjiepólla", weet iemand dat?

Tsjiepólla. De klemtoon valt in het Italiaans meestal op de een-na-
laatste lettergreep (net als in het Nederlands trouwens). Wel
verwarrend is dat de klemtoon in het Latijn juist meestal op de
twee- na-laatste lettergreep valt.

Hm..
Volgens mij ligt de nadruk op de eerste lettergreep.

Deze link geeft Bram gelijk (althans wat de uitspraak in het Italiaans
betreft):

http://www.demauroparavia.it/lettera_c_5950_50

[Christa]

Mon, 13 Dec 2004 22:24:29 +0100 tikte dan wel citeerde Jeroen van den

Post by Jeroen van den Broek

Post by Christa

Post by Bram van Reemst
Tsjiepólla. De klemtoon valt in het Italiaans meestal op de een-na-
laatste lettergreep (net als in het Nederlands trouwens). Wel
verwarrend is dat de klemtoon in het Latijn juist meestal op de
twee- na-laatste lettergreep valt.

Hm..
Volgens mij ligt de nadruk op de eerste lettergreep.

Deze link geeft Bram gelijk (althans wat de uitspraak in het Italiaans
http://www.demauroparavia.it/lettera_c_5950_50

Mijn woordenboek ook.
"Als regel valt de klemtoon in het Italiaans op de voorlaatste
lettergreep van een woord".

Twijfelgevallen en afwijkingen worden aangegeven.

cipolla is in mijn woordenboek geen uitzondering.

Maar een aantal woorden met ci zijn wel een uitzondering.
Bij
ciclico
cimbalo
cimberli
cimice
cincia
cingerecinghia
cinico

bijvoorbeeld valt de klemtoon op de eerste lettergreep.
Misschien dat daar mijn verwarring vandaan komt, of misschien is
intussen de uitzondering regel geworden. Is het in het Italiaans een
soort 'pagina'-woord.

[Jeroen van den Broek]

Post by Christa
Mon, 13 Dec 2004 22:24:29 +0100 tikte dan wel citeerde Jeroen van

Post by Jeroen van den Broek

Post by Christa

Post by Bram van Reemst
Tsjiepólla. De klemtoon valt in het Italiaans meestal op de
een-na- laatste lettergreep (net als in het Nederlands
trouwens). Wel verwarrend is dat de klemtoon in het Latijn juist
meestal op de twee- na-laatste lettergreep valt.

Hm..
Volgens mij ligt de nadruk op de eerste lettergreep.

Deze link geeft Bram gelijk (althans wat de uitspraak in het
http://www.demauroparavia.it/lettera_c_5950_50

Mijn woordenboek ook.
"Als regel valt de klemtoon in het Italiaans op de voorlaatste
lettergreep van een woord".
Twijfelgevallen en afwijkingen worden aangegeven.
cipolla is in mijn woordenboek geen uitzondering.
Maar een aantal woorden met ci zijn wel een uitzondering.
Bij
ciclico
cimbalo
cimberli
cimice
cincia
cingerecinghia
cinico
bijvoorbeeld valt de klemtoon op de eerste lettergreep.
Misschien dat daar mijn verwarring vandaan komt, of misschien is
intussen de uitzondering regel geworden. Is het in het Italiaans een
soort 'pagina'-woord.

Ik vermoed dat de verwarring (ook bij mij) ontstaat door de
meer(>3)lettergrepige 'cipol-'-woorden, waaronder het hier zeer ingeburgerde
'cipollata', waar de hoofdklemtoon weliswaar (volgens de regels) op de
voorlaatste lettergreep ligt, maar waar de eerste lettergreep toch ook meer
beklemtoond wordt dan de tweede.

[Jeroen van den Broek]

Bram van Reemst wrote:
[..]

Post by Bram van Reemst
Tsjiepólla. De klemtoon valt in het Italiaans meestal op de een-na-
laatste lettergreep (net als in het Nederlands trouwens). Wel
verwarrend is dat de klemtoon in het Latijn juist meestal op de
twee- na-laatste lettergreep valt.

Dat laatste 'meestal' lijkt me ietwat overdreven. Ook in het Latijn valt de
klemtoon vaak (of zp je wilt 'nogal eens') op de voorlaatste lettergreep.

[Rein]

Marcel Deurzen <***@lycos.nl> wrote:

[knip]

Post by Marcel Deurzen
Hé, grappig, 'siepel' zou van een ander Latijns woord voor 'ui' (enfin,
'uien') komen, van 'cipolla'.
Moet ik onthouden.

Spaans: cebolla (dacht tenminste dat je 't zo schreef).

[Johannes]

Post by rob smit
Hallo,
Ik stond in de keuken vanmiddag een lekker maaltijdje te bereiden. De uien
"Verrek, als je over uien spreekt, waarom dan niet over eien?"
Toen ik alles naar binnen aan het werken was bedacht ik dat ik die vraag net
zo goed andersom had kunnen stellen: "Als je over eieren spreekt, waarom dan
niet over uieren?" Of begeef ik me dan op het gebied van koeien (koeieren)?

Oorspronkelijk was van een aantyal woorden het meervoud -er. Op een gegeven
moment zette men daar weer een meervoudsuitgang achteraan (-en), waardoor er
eigenlijk een dubbel meervoud ontstond. De meeste van deze woorden hebben in
het Duits nog steeds -er als meervoudsvorm, waar die in het Nederlands -eren
is geworden.

Voorbeelden van meervoudsuitgangen op -eren zijn:
kind - kinderen
hoen - hoenderen
ei - eieren
rund - runderen
blad - bladeren (blaren)
kleed - klederen > kleren

[Peter Smulders]

Post by Johannes
Oorspronkelijk was van een aantyal woorden het meervoud -er. Op een
gegeven moment zette men daar weer een meervoudsuitgang achteraan (-en),
waardoor er eigenlijk een dubbel meervoud ontstond. De meeste van deze
woorden hebben in het Duits nog steeds -er als meervoudsvorm, waar die
in het Nederlands -eren is geworden.
kind - kinderen
hoen - hoenderen
ei - eieren
rund - runderen
blad - bladeren (blaren)
kleed - klederen > kleren

goederen, kalveren, lammeren, raderen, beenderen, liederen ...