Post by Joachim PensePost by T'o MalaakDe uitspraak "Let the games begin!" of "Laat de spelen beginnen!" is
heel bekend.
Maar wat is nu de Latijnse vertaling hiervan?
Circenses incipiunto!
'Circenses' kent iedereen natuurlijk van de spreuk 'panem et circenses'
(brood en spelen).
Maar de 'circenses' zijn wel alleen de wagenrennen, de populairste spelen.
Voluit heetten die 'ludi circenses', waarbij 'ludi' letterlijk de 'spelen'
zijn, en 'circenses' slaat op het 'circus', de ronde baan, waarvan de
grootste het Circus Maximus was.
Andere vormen van vermaak, de ludi scaenici (theater, 'scènespelen'), de
ludi gladiatori, (de gladiatoren, van oorsprong zwaardvechters), de venatio
(vechten tegen wilde dieren) of de naumachiae (nagespeelde zeeslagen),
vallen niet onder de kreet 'circenses' maar wel onder 'ludi'.
Voor veel contexten zou ik dan ook zeggen, 'circenses' is niet het juiste
woord, kies liever 'ludi', voor algemeen vermaak, festiviteiten, competities
etc. en zelfs feestdagen in het algemeen.
Dan hebben we nog Joachim's 'incipiunto', dat is de imperativus in het
futurum, 3e persoon meervoud. Die vorm heeft geen tegenhanger in het
Nederlands, ze zou wel vertaald kunnen worden met "laten (ze) beginnen".
Toch zou ik zeggen dat 'incipiant' meer voor de hand ligt: een
coniunctivus.
In het Nederlands heeft alleen het enkelvoud hiervoor een herkenbare vorm,
en dan is die nog altijd zwaar verouderd: "beginne het festival!"/"dat het
festival beginne!" wordt dus "laat het festival beginnen").
Ik kom dus op:
Ludi incipiant!
("dat de spelen beginnen!" -> "laat de spelen beginnen!")
Hetgeen overigens de google-test doorstaat, al blijven de aantallen klein.
-Maarten.
Quidquid latine dictum sit, altum viditur.