Vijf voor twaalf: Wat is de oorsprong?

[Scotty]

Vandaag kwam ik op teletekst weer eens de uitdrukking "het is vijf
voor twaalf" tegen (ontbossing: nederland doet het goed door geen
tropisch hout te importeren bla bla bla, maar voor wat betreft de
ontbossing is het vijf voor twaalf).

Dat was het 20 jaar geleden ook al, dus d eklok loopt behoorlijk traag
of de wijzers zijn al meer dan 1 keer rond geweest zonder dat ik het
zag.

En op zo'n zaterdag dat je als geheel leeghoofdig teletekst
doorwandelt, dan ontstaat opeens de gedachte: wat een malle
uitdrukking eigenlijk. Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf" en daar niet de tijdsaanduiding mee
bedoelde.

Via verschillende zoekmachines geprobeerd. Ook nog even in de
archieven gekeken, maar weinig bruikbaars gevonden.

Kan iemand mij op weg helpen, hetzij met de verklaring van de
oorsprong dan wel met een link?


"Scotty"
www.cranendonk.demon.nl voor informatie over
medisch tuchtrecht en arbo- en verzuimbeleid

[Dirk T.Verbeek]

Post by Scotty
Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf" en daar niet de tijdsaanduiding mee
bedoelde.
Kan iemand mij op weg helpen, hetzij met de verklaring van de
oorsprong dan wel met een link?

Nog vijf minuten voor de volgende dag begint (en deze dus afgerond dient
te zijn).
Lijkt me toch erg duidelijk.

De vraag naar de oorsprong of eerste vermelding vindt ik ook interessant!

[Peter Smulders]

Post by Scotty
Vandaag kwam ik op teletekst weer eens de uitdrukking "het is vijf
voor twaalf" tegen (ontbossing: nederland doet het goed door geen
tropisch hout te importeren bla bla bla, maar voor wat betreft de
ontbossing is het vijf voor twaalf).
Dat was het 20 jaar geleden ook al, dus d eklok loopt behoorlijk traag
of de wijzers zijn al meer dan 1 keer rond geweest zonder dat ik het
zag.
En op zo'n zaterdag dat je als geheel leeghoofdig teletekst
doorwandelt, dan ontstaat opeens de gedachte: wat een malle
uitdrukking eigenlijk. Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf" en daar niet de tijdsaanduiding mee
bedoelde.
Via verschillende zoekmachines geprobeerd. Ook nog even in de
archieven gekeken, maar weinig bruikbaars gevonden.
Kan iemand mij op weg helpen, hetzij met de verklaring van de
oorsprong dan wel met een link?

...

De symboliek is duidelijk. Om 12 uur breekt er een crisis uit en het is nu
bijna zo laat. Maar wie er mee begonnen is? Ik denk dat het gebaseerd is "ter
elfder ure" (op het laatste ogenblik), welke uitdrukking ontleend is aan de
bijbel.

[Nieckq]

"Peter Smulders" meldde hier:

[vijf voor twaalf]

Post by Peter Smulders
De symboliek is duidelijk. Om 12 uur breekt er een crisis uit en het is nu
bijna zo laat. Maar wie er mee begonnen is? Ik denk dat het gebaseerd is "ter
elfder ure" (op het laatste ogenblik), welke uitdrukking ontleend is aan de
bijbel.

"te elfder ure".

Twee verbuigings-r'en in één staande uitdrukking, da's een beetje
te veel van het goede.

Nieckq

[sybmathics]

Post by Scotty
En op zo'n zaterdag dat je als geheel leeghoofdig teletekst
doorwandelt, dan ontstaat opeens de gedachte: wat een malle
uitdrukking eigenlijk. Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf" en daar niet de tijdsaanduiding mee
bedoelde.

Het feit dat je op zaterdagochtend zo leeghoofdig bent geeft te denken over
waar je gisteravond zo lang hebt uitgehangen.

Vroeger moesten de kroegen nog om 12 uur 's avonds dicht.

Beterschap.

[Hari Seldon]

Post by Scotty
Vandaag kwam ik op teletekst weer eens de uitdrukking "het is vijf
voor twaalf" tegen (ontbossing: nederland doet het goed door geen
tropisch hout te importeren bla bla bla, maar voor wat betreft de
ontbossing is het vijf voor twaalf).
Dat was het 20 jaar geleden ook al, dus d eklok loopt behoorlijk traag
of de wijzers zijn al meer dan 1 keer rond geweest zonder dat ik het
zag.
En op zo'n zaterdag dat je als geheel leeghoofdig teletekst
doorwandelt, dan ontstaat opeens de gedachte: wat een malle
uitdrukking eigenlijk. Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf" en daar niet de tijdsaanduiding mee
bedoelde.
Via verschillende zoekmachines geprobeerd. Ook nog even in de
archieven gekeken, maar weinig bruikbaars gevonden.
Kan iemand mij op weg helpen, hetzij met de verklaring van de
oorsprong dan wel met een link?
"Scotty"
www.cranendonk.demon.nl voor informatie over
medisch tuchtrecht en arbo- en verzuimbeleid

...

Gebruikte de Club van Rome die uitdrukking niet, hoewel die Bijbelse
oorsprong ter elfder ure ook goed zou kunnen. Ik weet het niet.

[rob]

Post by Hari Seldon
Gebruikte de Club van Rome die uitdrukking niet, hoewel die Bijbelse
oorsprong ter elfder ure ook goed zou kunnen. Ik weet het niet.

"Te elfder ure", dan toch?

[Peter Smulders]

Post by rob

Post by Hari Seldon
Gebruikte de Club van Rome die uitdrukking niet, hoewel die Bijbelse
oorsprong ter elfder ure ook goed zou kunnen. Ik weet het niet.

"Te elfder ure", dan toch?

Mag allebei, zelfs van de Nederlandse Taal Unie:
http://taaladvies.net/taal/advies/tekst/77/

[Piet Beertema]

Post by Peter Smulders

Post by rob
"Te elfder ure", dan toch?

http://taaladvies.net/taal/advies/tekst/77/

Die Taalunie babbelt dus maar wat aan, maar dat is niks nieuws.
te gelegener tijd, te elfder ure, te bestemder plaatse, enz.,
maar ook "te gelijker tijd" -> "tegelijkertijd": de 'r' wordt
in zulke gevallen van achter "te" verplaatst, niet gekopieerd.

-p

[Paul]

Post by Scotty
Vandaag kwam ik op teletekst weer eens de uitdrukking "het is vijf
voor twaalf" tegen (ontbossing: nederland doet het goed door geen
tropisch hout te importeren bla bla bla, maar voor wat betreft de
ontbossing is het vijf voor twaalf).
Dat was het 20 jaar geleden ook al, dus d eklok loopt behoorlijk traag
of de wijzers zijn al meer dan 1 keer rond geweest zonder dat ik het
zag.
En op zo'n zaterdag dat je als geheel leeghoofdig teletekst
doorwandelt, dan ontstaat opeens de gedachte: wat een malle
uitdrukking eigenlijk. Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf" en daar niet de tijdsaanduiding mee
bedoelde.
Via verschillende zoekmachines geprobeerd. Ook nog even in de
archieven gekeken, maar weinig bruikbaars gevonden.
Kan iemand mij op weg helpen, hetzij met de verklaring van de
oorsprong dan wel met een link?
"Scotty"
www.cranendonk.demon.nl voor informatie over
medisch tuchtrecht en arbo- en verzuimbeleid

...

Het WNT geeft aan dat die grens van 'klokslag twaalf' al heel lang een
veelbetekenende grens is. Dan is de afleiding 'vijf voor twaalf'
gemakkelijk in te zien als 'bijna te laat'.


— Klokke, klokslag twaalf en derg.; zie Dl. VII, 4215 en nog de volg.
aanh. || Dat bij de boeckhouder van de voors. Compaignie ... gesaldeert
ende gesloten
is het boek van de thienjarige comp.e van de Camer tot Amsterdam,
daerinne geteeckent staet tgene bij een yder in de generale compaignie
alhier ter stede sal
werden ingelegt, bedragende die somme voer de clocke twaelff uren —
wesende die leste ure vant uutgaen der maent Augusti — geteeckent
sessendertich
hondert vier ende tseventich duijsent negen hondert vijffthien guldens
corent, sonder dat naert clockeslach van den twaelven helder oft stuver
meerder is
aengeteeckent, in V. DILLEN, Aandeelhoudersreg. O.-I. C. 252 [1602].

grt. Paul

[Jeroen van den Broek]

Post by Scotty
Vandaag kwam ik op teletekst weer eens de uitdrukking "het is vijf
voor twaalf" tegen (ontbossing: nederland doet het goed door geen
tropisch hout te importeren bla bla bla, maar voor wat betreft de
ontbossing is het vijf voor twaalf).
Dat was het 20 jaar geleden ook al, dus d eklok loopt behoorlijk traag
of de wijzers zijn al meer dan 1 keer rond geweest zonder dat ik het
zag.
En op zo'n zaterdag dat je als geheel leeghoofdig teletekst
doorwandelt, dan ontstaat opeens de gedachte: wat een malle
uitdrukking eigenlijk. Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf" en daar niet de tijdsaanduiding mee
bedoelde.
Via verschillende zoekmachines geprobeerd. Ook nog even in de
archieven gekeken, maar weinig bruikbaars gevonden.
Kan iemand mij op weg helpen, hetzij met de verklaring van de
oorsprong dan wel met een link?

...

Geen eerste vermelding, maar wel een opmerkelijke, is de volgende uitspraak
van staatssecretaris Karien van Gennip in een toespraak tijdens het
Nationaal Industriedebat van eind 2004:
"Het is tien voor twaalf. En we moeten voorkomen dat het één, twee of zelfs
vijf voor twaalf wordt."

[Rein]

[...] wat een malle
uitdrukking eigenlijk. Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf" en daar niet de tijdsaanduiding mee
bedoelde.

Ik ken een he-le-boel uitdrukkingen waarbij je je dat kunt
afvragen. En ook hoe de toehoorders daar dan op gereageerd zullen
kunnen hebben.

[knip]

[rolluf]

Post by Scotty
Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf"

Elke dag te horen in Met Het Oog Op Morgen, Radio1.

[Izak van Langevelde]

Post by Scotty
Vandaag kwam ik op teletekst weer eens de uitdrukking "het is vijf
voor twaalf" tegen (ontbossing: nederland doet het goed door geen
tropisch hout te importeren bla bla bla, maar voor wat betreft de
ontbossing is het vijf voor twaalf).

Verwijst volgens mij naar de Doomsday Clock, die werd bijgehouden om aan
te geven hoe lang we nog hadden te gaan tot de Derde Wereldoorlog, die
vast en zeker de vernietiging van de wereld zou betekenen. Die klok is
een tijd lang bij diverse festiviteiten voor- dan wel achteruit gezet.

Wat ik zoo opgoogle is
http://www.absoluteastronomy.com/ref/doomsday_clock, er is vast meer
over te vinden.

[Scotty]

On Sun, 23 Apr 2006 11:57:06 +0200, Izak van Langevelde

Post by Izak van Langevelde

Post by Scotty
Vandaag kwam ik op teletekst weer eens de uitdrukking "het is vijf
voor twaalf" tegen (ontbossing: nederland doet het goed door geen
tropisch hout te importeren bla bla bla, maar voor wat betreft de
ontbossing is het vijf voor twaalf).

Verwijst volgens mij naar de Doomsday Clock, die werd bijgehouden om aan
te geven hoe lang we nog hadden te gaan tot de Derde Wereldoorlog, die
vast en zeker de vernietiging van de wereld zou betekenen. Die klok is
een tijd lang bij diverse festiviteiten voor- dan wel achteruit gezet.
Wat ik zoo opgoogle is
http://www.absoluteastronomy.com/ref/doomsday_clock, er is vast meer
over te vinden.

...

Ik weet niet of dit het is, maar ik heb de site vol verbazing
doorgekeken. Dank voor de verwijzing!


"Scotty"
www.cranendonk.demon.nl voor informatie over
medisch tuchtrecht en arbo- en verzuimbeleid

[jkien]

Post by Scotty
On Sun, 23 Apr 2006 11:57:06 +0200, Izak van Langevelde

Post by Izak van Langevelde

Post by Scotty
Vandaag kwam ik op teletekst weer eens de uitdrukking "het is vijf
voor twaalf" tegen (ontbossing: nederland doet het goed door geen
tropisch hout te importeren bla bla bla, maar voor wat betreft de
ontbossing is het vijf voor twaalf).

Verwijst volgens mij naar de Doomsday Clock, die werd bijgehouden om
aan te geven hoe lang we nog hadden te gaan tot de Derde
Wereldoorlog, die vast en zeker de vernietiging van de wereld zou
betekenen. Die klok is een tijd lang bij diverse festiviteiten voor-
dan wel achteruit gezet.
Wat ik zoo opgoogle is
http://www.absoluteastronomy.com/ref/doomsday_clock, er is vast meer
over te vinden.

Ik weet niet of dit het is, maar ik heb de site vol verbazing
doorgekeken. Dank voor de verwijzing!

...

Bovendien wordt duidelijk dat het in het Engels eenduidig gaat om een paar
minuten voor het dramatische moment van middernacht. In het Nederlands is
het dubbelzinnig, daar kun je het ook opvatten als enkele minuten voor de
lunchpauze.

Bij het bijbelse "te elfder ure" gaat het weer om een ander moment op de
dag: de twaalf uren van de werkdag liepen destijds van zonsopkomst tot
zonsondergang.

Over de doomsday clock: het was voor mij even de vraag of die niet ontleend
was aan een eerder voorbeeld, zodat de zegswijze ouder is. Kennelijk niet,
ik las tenminste dat de klok in 1947 oorspronkelijk bedacht is door een
kunstenares (Martyl Langsdorff).

[jkien]

"jkien" schreef

Post by jkien
Over de doomsday clock: het was voor mij even de vraag of die niet
ontleend was aan een eerder voorbeeld, zodat de zegswijze ouder is.
Kennelijk niet, ik las tenminste dat de klok in 1947 oorspronkelijk
bedacht is door een kunstenares (Martyl Langsdorff).

Hoewel, het lijkt een moderne versie van 'de tijd is nabij' / 'the time is
nigh' uit Openbaringen.

[Hans Kilian]

Twee voor twaalf is ook bedacht. Ik ben even vergeten door wie.

[Jeroen van den Broek]

Post by Hans Kilian
Twee voor twaalf is ook bedacht. Ik ben even vergeten door wie.

Ellen Blazer, eerste uitzending was op 1 oktober 1971.
Zij bedacht overigens ook "Per seconde wijzer", dat al 4 jaar eerder voor
het eerst werd uitgezonden, met als presentator B.B.

[Ruud Harmsen]

Tue, 25 Apr 2006 00:10:49 +0200: "Jeroen van den Broek"

Post by Jeroen van den Broek
Ellen Blazer, eerste uitzending was op 1 oktober 1971.
Zij bedacht overigens ook "Per seconde wijzer", dat al 4 jaar eerder voor
het eerst werd uitgezonden, met als presentator B.B.

Berend Boudewijn, wie kent hem niet.

Ellen Blazer was trouwens ook de drijvende kracht achter de
programma's van Sonja Barend, zuster van Frits Barend, van het duo
Barend en Van Dorp, wie kent ze niet; en tante van Barbara Barend, ook
al op televisie, wie kent haar niet. Je moet tegenwoordig ook alles
uitleggen.

Ik heb trouwens aanwijzingen dat de achternaam Barend ontstaan is als
verbastering of schuilnaam van de voornaam Baruch.

[iMark]

Post by Ruud Harmsen
Tue, 25 Apr 2006 00:10:49 +0200: "Jeroen van den Broek"

Post by Jeroen van den Broek
Ellen Blazer, eerste uitzending was op 1 oktober 1971.
Zij bedacht overigens ook "Per seconde wijzer", dat al 4 jaar eerder voor
het eerst werd uitgezonden, met als presentator B.B.

Berend Boudewijn, wie kent hem niet.
Ellen Blazer was trouwens ook de drijvende kracht achter de
programma's van Sonja Barend, zuster van Frits Barend, van het duo
Barend en Van Dorp, wie kent ze niet; en tante van Barbara Barend, ook
al op televisie, wie kent haar niet. Je moet tegenwoordig ook alles
uitleggen.

...

Geschiedsvervalsingsalert!
Sonja en Frits Barend hebben een gemeenschappelijke voorouder uit 1789
maar zijn zeker geen broeder en zuster. Voor de zekerheid dit pdf-je
even opgegoogled: http://www.pur.nl/pdf_files/PUR_Aanspraak200401.pdf.
Zie pagina 5.

Je moet de jonge lezertjes geen verhaaltjes op de mouw spelden!

iMark

[Ruud Harmsen]

Post by iMark

Post by Ruud Harmsen
Ellen Blazer was trouwens ook de drijvende kracht achter de
programma's van Sonja Barend, zuster van Frits Barend, van het duo
Barend en Van Dorp, wie kent ze niet; en tante van Barbara Barend, ook
al op televisie, wie kent haar niet. Je moet tegenwoordig ook alles
uitleggen.

Geschiedsvervalsingsalert!
Sonja en Frits Barend hebben een gemeenschappelijke voorouder uit 1789
maar zijn zeker geen broeder en zuster.

Merkwaardig, ik meen hem zelf te hebben horen zeggen "da's me zus",
maar dat was dan zeker een geintje.

Post by iMark
Voor de zekerheid dit pdf-je
even opgegoogled: http://www.pur.nl/pdf_files/PUR_Aanspraak200401.pdf.
Zie pagina 5.

[Ruud Harmsen]

Tue, 25 Apr 2006 21:06:43 +0200: Ruud Harmsen

Post by iMark
Voor de zekerheid dit pdf-je
even opgegoogled: http://www.pur.nl/pdf_files/PUR_Aanspraak200401.pdf.
Zie pagina 5.

Zeer interessant en indrukwekkend. Bedankt.

[Izak van Langevelde]

Post by Ruud Harmsen
Tue, 25 Apr 2006 00:10:49 +0200: "Jeroen van den Broek"

Post by Jeroen van den Broek
Ellen Blazer, eerste uitzending was op 1 oktober 1971.
Zij bedacht overigens ook "Per seconde wijzer", dat al 4 jaar eerder voor
het eerst werd uitgezonden, met als presentator B.B.

Berend Boudewijn, wie kent hem niet.

Je zou ze de kost moeten geven...

[Nieckq]

"Hans Kilian"

Post by Hans Kilian
Twee voor twaalf is ook bedacht. Ik ben even vergeten door wie.

Ellen Blazer, eerste uitzending was op 1 oktober 1971.
Zij bedacht overigens ook "Per seconde wijzer", dat al
4 jaar eerder voor het eerst werd uitgezonden, met als presentator B.B.

Met die brallende Vlaamse voice-off presentator
die brulde wat de prijzen waren.
Wie was die man in godsnaam? Een circusdirecteur of zo?

N.

[iMark]

Post by Nieckq

"Hans Kilian"

Post by Hans Kilian
Twee voor twaalf is ook bedacht. Ik ben even vergeten door wie.

Ellen Blazer, eerste uitzending was op 1 oktober 1971.
Zij bedacht overigens ook "Per seconde wijzer", dat al
4 jaar eerder voor het eerst werd uitgezonden, met als presentator B.B.

Met die brallende Vlaamse voice-off presentator
die brulde wat de prijzen waren.
Wie was die man in godsnaam? Een circusdirecteur of zo?

Pierre van Ostade.

Geknipt van Wiki:

Pierre van Ostade (Goirle, 19 september 1917 - Bladel, 13 oktober 2005)
was een Nederlandse radio- en televisiepresentator.
In 1948 werkte hij mee aan het programma Negen heit de klok. In 1962
presenteerde hij bij Radio Veronica het programma Platenpalet. In 1971
presenteerde hij onder het pseudoniem Gaston Huysmans het programma Met
de benen op tafel. Verder speelde hij in 1972 de rol van Magister
Phillipus in de televisieserie Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen,
mijnheer?. Later werd hij bekend als spreekstalmeester bij o.a. de
Berend Boudewijnshow en de Willem Ruisshow. De kreet "En Pierre, wat
hebben zij gewonnen?" was een gevleugelde uitdrukking in die laatste
show.
Pierre sleet zijn laatste dagen van zijn leven in een verzorgingstehuis
in het dorp Bladel waar hij in 2005 op 88-jarige leeftijd overleed.


Een Vlaming was hij dus niet.

iMark

[J. J. Lodder]

Post by Izak van Langevelde

Post by Scotty
Vandaag kwam ik op teletekst weer eens de uitdrukking "het is vijf
voor twaalf" tegen (ontbossing: nederland doet het goed door geen
tropisch hout te importeren bla bla bla, maar voor wat betreft de
ontbossing is het vijf voor twaalf).

Verwijst volgens mij naar de Doomsday Clock, die werd bijgehouden om aan
te geven hoe lang we nog hadden te gaan tot de Derde Wereldoorlog, die
vast en zeker de vernietiging van de wereld zou betekenen. Die klok is
een tijd lang bij diverse festiviteiten voor- dan wel achteruit gezet.
Wat ik zoo opgoogle is
http://www.absoluteastronomy.com/ref/doomsday_clock, er is vast meer
over te vinden.

...

Zeker, hij is van the Bulletin of the Atomic Scientists,
een na het einde van WO II opgerichte groep
van verontruste atoomgeleerden.
Ze vonden dat het beheer en gebruik van kernwapens
niet aan politici en generaals overgelaten kon worden.
Tal van kopstukken zijn er lid van (geweest).

De doomsday clock wordt regelmatig verzet,
als daar redenen voor zijn.
Op het ogenblik staat hij op 7 voor 12.
<http://www.thebulletin.org/doomsday_clock/current_time.htm>

Beste,

Jan

[jkien]

Post by Izak van Langevelde

Post by Scotty
Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf" en daar niet de tijdsaanduiding mee
bedoelde.

Verwijst volgens mij naar de Doomsday Clock, die werd bijgehouden om
aan te geven hoe lang we nog hadden te gaan tot de Derde
Wereldoorlog, die vast en zeker de vernietiging van de wereld zou
betekenen. Die klok is een tijd lang bij diverse festiviteiten voor-
dan wel achteruit gezet.

Die is uit 1947. Vandaag zag ik een oudere vermelding van de uitdrukking, in
een brochure uit 1941 van Max Blokzijl met de titel "Voor het te laat
is..!", een niet geheel neutrale oproep om de grootmoedig uitgestoken hand
van het Duitsche broedervolk te grijpen en loyaal te collaboreren, om erger
te voorkomen nu het nog kon. Op de omslag staat de illustrie van een wekker
op vijf voor twaalf en iemand op de rand van de afgrond. De uitdrukking
"vijf minuten voor twaalf" wordt een paar keer herhaald in de tekst. Een
keer overigens als 'vijf minuten voor twaalven'. Is twaalf en twaalven
helemaal hetzelfde?

[Jeroen van den Broek]

Post by jkien

Post by Izak van Langevelde

Post by Scotty
Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf" en daar niet de tijdsaanduiding mee
bedoelde.

Verwijst volgens mij naar de Doomsday Clock, die werd bijgehouden om
aan te geven hoe lang we nog hadden te gaan tot de Derde
Wereldoorlog, die vast en zeker de vernietiging van de wereld zou
betekenen. Die klok is een tijd lang bij diverse festiviteiten voor-
dan wel achteruit gezet.

Die is uit 1947. Vandaag zag ik een oudere vermelding van de uitdrukking,
in een brochure uit 1941 van Max Blokzijl met de titel "Voor het te laat
is..!", een niet geheel neutrale oproep om de grootmoedig uitgestoken hand
van het Duitsche broedervolk te grijpen en loyaal te collaboreren, om
erger te voorkomen nu het nog kon. Op de omslag staat de illustrie van een
wekker op vijf voor twaalf en iemand op de rand van de afgrond. De
uitdrukking "vijf minuten voor twaalf" wordt een paar keer herhaald in de
tekst. Een keer overigens als 'vijf minuten voor twaalven'. Is twaalf en
twaalven helemaal hetzelfde?

...

Volgens mij wel, maar het bracht me wel op het idee om te Googlen op "vijf
minuten voor twaalven", in de hoop daarmee wat oudere teksten te vinden.
Ik kreeg precies één hit, maar die was wel mooi van 1922:
http://www.neocalvinisme.nl/ks/bladen/ksgjb341423.html
Het gaat om nummer 1922v van de 34e jaargang van "Het Zoeklicht -
Gereformeerd Jongelingsblad. Orgaan van den Nederlandsche Bond van
Jongelingsvereenigingen op Geref. Grondslag".
De uitdrukking "vijf minuten voor twaalf" komt er in al zijn varianten
(5/vijf; twaalf/twaalven) totaal zeven keer in voor.
Het begint al meteen helemaal vooraan:
<quote>
U hebt wel eens gehoord van het blad van den Heer Joh. de Heer? Het onder
zijn redactie staande orgaan heet: Het Zoeklicht. Het is, gelijk de
kopteekening vermeldt, "gewijd aan het onderzoek der Schriften en de
teekenen der tijden." Dienovereenkomstig vertoont het van dit "onderzoek"
ook in den kop de passende emblemen. Rechts boven de wereldglobe, want over
de voleinding der wereld zal het hier gaan. Links boven een klok, die den
tijd (der wereldhistorie) aangeeft. Vergis ik me niet, dan stond die klok
vroeger op vijf minuten voor twaalf; waarbij dan niet de gedachte bedoeld
werd, dat het omtrent twaalf uur op den middag was, maar bijna twaalf uur te
middernacht. Met andere woorden: die klok moet aanduiden, dat Christus
spoedig wederkomt. Men zal deze opmerking "flauw" noemen; en ze is het ook
voor ieder, die er op vitten wil. Maar inderdaad kan men |213b| de kwestie
stellen, en het blad zelf dringt die vraag aan ons op: hoe moeten we leven,
denken, werken? Het Zoeklicht zegt: leef, denk, werk in het besef, dat het
bijna middernacht is.
</quote>

En een stuk verder, tegen het slot van Hfdst. IV:
<quote>
P.S. Het abuis van de 5-voor-12-klok heeft me nog niet geheel losgelaten:
een mensch doet al wat, als hij graag zijn geheugen nog wat wil houden. Ik
heb nu de oorzaak opgespeurd, door uit mijn boekenkast op te diepen een
brochure van den heer Joh. de Heer, getiteld: Teekenen der Tijden (uitgave
van den heer Joh. de Heer, R'dam). Op het titelblad van |264b| deze brochure
staat een klok, die 1œ minuut vóór 12 aangeeft. De voorrede van deze
brochure luidt aldus:

"Boven het filiaal van het Meteorologisch instituut in het Poortgebouw te
Rotterdam, bevinden zich vier platte ronde schijven met ronde gaten
doorboord en zijn deze zoodanig gesteld dat ze van uit de omliggende havens
duidelijk zichtbaar zijn.

Om 5 minuten voor 12 's middags worden deze schijven in verticalen stand
gebracht en precies om 12 ure neergelaten.

Duizenden wandelaars passeeren dagelijks deze "tijdkleppen" zonder er ooit
acht op te geven, doch de schepelingen, vooral zij, die de wereldzeeën
bevaren, hebben er het grootste belang bij om te weten, wanneer het precies
twaalf uur is, om daarnaar hun chronometers en andere uurwerken te regelen.
Hunne oogen zijn dan ook tegen dien tijd onafgebroken op de tijdkleppen
gericht.

Zoo is het ook met de teekenen der tijden. Duizenden gaan de
wereldgebeurtenissen onverschillig voorbij, doch zij die belangstellen in de
Wederkomst des Heeren - en welk Christen doet dat niet? - zullen in de thans
plaats hebbende wereldgebeurtenissen erkennen, dat het 5 minuten voor
twaalven is, en daarom spoedig de afsluiting dezer bedeeling verwachten
kunnen."
</quote>

En zo volgen nog enkele "interessante" stukken, die de geïnteresserde
nl.taal-er ongetwijfeld zelf zal weten te vinden in de door mij aangehaalde
link.

[Michel Martens]

jkien schreef op Sun, 21 May 2006 21:35:06 +0200 in de nieuwsgroep
nl.taal

Post by jkien
De uitdrukking
"vijf minuten voor twaalf" wordt een paar keer herhaald in de tekst. Een
keer overigens als 'vijf minuten voor twaalven'. Is twaalf en twaalven
helemaal hetzelfde?

Helegans en vollediglijk hetzelfde zij lichtjes verouderd behalve dan
in sommige Vlaamse dialecten waar 'twaalven' in een variëteit van
uitspraken nog altijd heel gewoon is.

[jkien]

Post by Michel Martens
jkien schreef

Post by jkien
De uitdrukking
"vijf minuten voor twaalf" wordt een paar keer herhaald in de tekst.
Een keer overigens als 'vijf minuten voor twaalven'. Is twaalf en
twaalven helemaal hetzelfde?

Helegans en vollediglijk hetzelfde zij lichtjes verouderd behalve dan
in sommige Vlaamse dialecten waar 'twaalven' in een variëteit van
uitspraken nog altijd heel gewoon is.

Twaalven had kunnen slaan op klokslagen in plaats van uren, voor wie op
hoorafstand van een kerk woonde. Laat de klokken twaalven heien!

[Nieckq]

Post by Scotty
Vandaag kwam ik op teletekst weer eens de uitdrukking "het is vijf
voor twaalf"

[...]

Post by Scotty
Kan iemand mij op weg helpen, hetzij met de verklaring van de
oorsprong dan wel met een link?

Ook in ht Frans bekend. "Il est minuit moins cinq".
Dus ik betwijfel of het wel een puur Nederlandse vondst is.

N.

[jkien]

Post by Scotty
Vandaag kwam ik op teletekst weer eens de uitdrukking "het is vijf
voor twaalf" tegen.
Wanneer was het voor het eerst dat iemand riep
"het is vijf voor twaalf" en daar niet de tijdsaanduiding mee
bedoelde.

De uitdrukking stamt kennelijk uit een later periode dan de sprookjestijd.
In Assepoester en sprookjes van Grimm is kwart voor twaalf het laatste
kloksignaal voor klokslag twaalf, het tijdstip waarop afrekening dreigt. De
uurwerken werden beter.